Yayımlanan interaktiv xəritə göstərir ki, şəhərlərin cəmi 17%-i təhlükəsiz hava çirkliliyi səviyyəsinə malikdir. Bəs sizin şəhərinizdə hava nə qədər çirklidir?

Qaynarinfo xəbər verir k, aparılan yeni araşdırmaya görə, dünyanın böyük hissəsi sağlamlıq üçün zərərli hava çirkliliyinə məruz qalır. Hava keyfiyyətini izləyən IQAir platformasının məlumatlarına əsasən, şəhərlərin yalnız 17%-i Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) hava çirkliliyi standartlarına cavab verir. 2024-cü il etibarilə isə ölkələrin 91%-ində təhlükəli dərəcədə çirkli hava qeydə alınıb.

Dünyanın ən çirkli havasına malik ölkələr arasında Çad, Konqo, Banqladeş, Pakistan və Hindistan var. Xüsusilə Hindistan bu siyahının ön sıralarında yer alır, çünki ən çirkli havaya malik doqquz şəhərin altısı bu ölkədədir. Hindistanın şimal-şərqində yerləşən Birnihat qəsəbəsi isə dünyanın ən çirkli havasına sahib bölgə kimi müəyyən edilib.

Mütəxəssislər bildirir ki, bu statistika belə vəziyyətin tam ciddiliyini əks etdirmir. Dünyanın bir çox bölgəsində hava çirkliliyini dəqiq ölçmək üçün kifayət qədər texnoloji infrastruktur yoxdur. IQAir-in qlobal icraçı direktoru Frank Hammes bu məsələyə diqqət çəkərək deyib: "Hava çirkliliyi həm insan sağlamlığı, həm də ekoloji sabitlik üçün ciddi bir təhlükədir, lakin əksər insanlar bu təhlükənin fərqində belə deyillər".

IQAir-in araşdırması 138 ölkədəki 40.000 hava keyfiyyəti monitorinq stansiyasından toplanmış məlumatlara əsaslanaraq, ən çirkli və ən təmiz şəhərlərin detallı xəritəsini hazırlayıb. İnteraktiv şəkildə təqdim olunan bu xəritə vasitəsilə istifadəçilər yaşadıqları şəhərdə hava çirkliliyinin səviyyəsini asanlıqla görə bilirlər.

ÜST-nin tövsiyələrinə görə, PM2.5 hissəciklərinin 5µg/m³-dən yüksək olması ictimai sağlamlıq üçün ciddi risklər yaradır. Bu səviyyədən yuxarı çirklənmə tənəffüs yolu xəstəliklərindən tutmuş xərçəngə qədər bir çox sağlamlıq probleminə səbəb ola bilər. Təxminlərə görə, hər il təxminən yeddi milyon insan həddindən artıq hava çirkliliyi səbəbindən həyatını itirir.

Hava çirkliliyinin ən yüksək olduğu bölgələr əsasən Cənubi və Orta Asiyada yerləşir. Bununla yanaşı, dünyanın ən təmiz havasına sahib bölgələri də mövcuddur. Okeaniya ölkələri şəhərlərinin 57%-i ÜST standartlarına cavab verdiyi üçün ən təmiz hava kateqoriyasına daxildir. Həmçinin, Cənub-Şərqi Asiyada bir çox şəhərdə 2023–2024-cü illər arasında hava çirkliliyi səviyyəsində azalma müşahidə edilib.

Bəzi şəhərlər sərt qaydalar tətbiq edərək hava keyfiyyətini yaxşılaşdırmağa nail olublar. Cənubi Koreyanın Seul, Çinin Pekin və Polşanın Rybnik şəhərləri nəqliyyat emissiyalarını, enerji stansiyalarından və sənaye müəssisələrindən qaynaqlanan çirkliliyi azaltmaq istiqamətində atılan addımlarla fərqlənir.

Buna baxmayaraq, dünyanın böyük bir hissəsi hələ də çirkli hava ilə mübarizə aparır. "Greenpeace International” təşkilatının baş hava keyfiyyəti mütəxəssisi Aidan Farrow bu vəziyyəti xəbərdarlıq kimi qiymətləndirərək bildirib: "Dünya Hava Keyfiyyəti Hesabatı, emissiyaların azaldılması üçün təcili və qlobal koordinasiyalı tədbirlərin görülməsinə çağırış olmalıdır".

Aydın