ABŞ Ukraynadan çəkilə bilər: NYT Avropanın nə edəcəyini təhlil etdi

Qaynarinfo xəbər verir ki, buna baxmayaraq, "New York Times”ın yazdığına görə, ABŞ tərəfi artıq Avropa və Ukrayna üçün təkliflərini ultimatum səviyyəsinə gətirib və danışıqlardan tamamilə çəkilməyə hazır olduqlarını bildirib.

Avropa rəsmiləri bu təkliflərin daha çox Rusiya və Kremlin lideri Vladimir Putin üçün əlverişli olduğunu düşündüklərindən çıxılmaz vəziyyətə düşüblər. Çünki əgər Tramp Ukraynadakı müharibəni "növbəti bir böhran" kimi görürsə — ya tez bir zamanda həll edilməli, ya da normallaşan Rusiya münasibətləri naminə unudulmalı bir problem kimi — Avropa üçün Ukraynanın gələcəyi prinsipial məsələdir.

Avropa diplomat və analitiklərinin fikrincə, son 50 ilin Avropa təhlükəsizlik arxitekturasının əsas prinsipi risk altına düşür: İkinci Dünya Müharibəsindən sonra müəyyənləşən beynəlxalq sərhədlər zorla dəyişdirilə bilməz. Buna görə avropalılar bildirirlər ki, ABŞ prosesi tərk etsə belə, Ukraynaya dəstəyi davam etdirməyə hazırdırlar. Çünki Avropada Putinin dayancağına inanan azdır.

Polşanın xarici işlər naziri Radoslav Sikorskinin sözlərinə görə: "Mənim hissim odur ki, Avropa vəziyyətin ciddiliyini anlayır və Ukrayna hökumətini dəstəkləməyə davam edəcək. Polşa bu yolda davam edəcək və biz tək deyilik”.

Bu səbəbdən əsas Avropa dövlətləri Ukraynanın təhlükəsizliyini öz təhlükəsizliklərinin ayrılmaz hissəsi hesab edirlər. Onlar Rusiya qoşunlarını işğal olunmuş ərazilərdən çıxarmağa yardım edə bilməsələr də, Kiyevin mövqelərini qorumasını və Moskvanın resurslarını tükətməsini istəyirlər. Axı Rusiya son altı ayda cəmi bir neçə kənd ələ keçirə bilib, əvəzində isə on minlərlə əsgərini itirib. Müharibənin Rusiyaya minimum 200 milyard dollara başa gəldiyi və yaralananlarla birlikdə təxminən 1 milyon rus hərbçisinin sıradan çıxdığı bildirilir.

ABŞ son üç il ərzində Ukraynaya hava hücumundan müdafiə sistemləri və kəşfiyyat məlumatları kimi həyati əhəmiyyətli resurslar verib. Avropalılar ümid edirlər ki, Tramp maddi yardımı dayandırsalar belə, bu dəstəyi davam etdirəcək. Lakin Tramp hesab edir ki, realist yanaşma yardım deyil, Ukraynanın ərazi güzəştləridir.

Çoxsaylı Avropa liderləri müəyyən kompromisin qaçılmaz olduğunu qəbul edirlər. Amma bu, onlara və ukraynalılara kənardan zorla qəbul etdirilən güzəşt olmamalıdır.

Məqsəd odur ki, Kiyev özü müharibəni qəbulolunan şərtlərlə başa vurmaq üçün danışıqlara getsin, lakin eyni zamanda Rusiya təcavüzünü gələcəkdə dayandırmaq üçün kifayət qədər yardım və zəmanət alsın — ABŞ-la birlikdə, ya da onsuz.

Bu arada, ABŞ-ın təklif etdiyi sülh planı Ukraynanın Krımı Rusiya ərazisi kimi tanımasını nəzərdə tutur. Lakin məqalədə qeyd edilir ki, bu, hətta Rusiyanın müttəfiqi Çin üçün də qəbuledilməzdir — Çin də Krımın ilhaqını tanımayıb.

Avropalılar üçün sarsıdıcı olan əsas məqam isə ABŞ-ın prosesdən geri çəkilə biləcəyinin özüdir. Çünki ABŞ uzun illər Avropa sərhədlərinin və təhlükəsizliyinin qarantı olub.

Avropa Siyasi Mərkəzinin rəhbəri Fabian Tsuleqin fikrincə, ABŞ-ın təklif etdiyi plan Rusiyaya döyüş meydanında əldə edə bilmədiyi qələbəni təqdim edir. Krımın Rusiya ərazisi kimi tanınması Avropa sülh prinsiplərindən imtina və İkinci Dünya Müharibəsindən sonra qurulmuş Avropa təhlükəsizlik sisteminin dağıdılması deməkdir.

Avropalılar isə yenə də Ukraynaya daha çox resurs ayırmağa hazırdırlar. Üstəlik, Ukraynaya illik təxminən 50–60 milyard avroluq dəstək Avropa iqtisadiyyatı üçün böyük yük sayılmır.

Ancaq Avropanın Ukraynaya yardım məsələsində bir sıra problemləri də var. Məsələn, İtaliya Kiyevə həmrəylik nümayiş etdirsə də, ciddi maliyyə vəsaiti ayırmır. Fransa və Böyük Britaniya təhlükəsizlik zəmanəti üçün Avropa qoşunlarının göndərilməsini belə təklif edirlər, lakin maddi imkanları Polşa və Almaniyadan zəifdir. Macarıstan və Slovakiya isə demək olar ki, tamamilə Moskvanın tərəfini tuturlar.

Buna baxmayaraq, Fabian Tsuleq gələcəyə orta dərəcədə nikbinliklə baxır: "Avropanın ən böyük dövlətləri başa düşürlər ki, söhbət onların öz təhlükəsizliyindən gedir”. Onun sözlərinə görə, Tramp Avropanı Böyük Britaniya, Norveç və Türkiyə ilə yeni ittifaqlara yönəltməyə vadar edib.

Daha əvvəl UNİAN xəbər vermişdi ki, ABŞ Ukrayna münaqişəsinin həlli ilə bağlı yeni görüşlər planlaşdırır. Dövlət katibi Marko Rubio bildirib ki, tərəfdaşlara Rusiya-Ukrayna müharibəsinin dayandırılması üçün nə edilməli olduğu barədə sual ünvanlanıb.

Bundan əlavə, ekspert Taras Zaqorodnı hesab edir ki, ruslar ABŞ-ın danışıqlardan çıxmasından digərlərindən daha çox qorxurlar: "Putin anlayır ki, bu, onun təcriddən çıxışı üçün sonuncu ümidin də bitməsi demək olacaq. Ona görə də rusların bu "Pasxa atəşkəsləri” ilə bağlı təşəbbüsləri ABŞ-ın danışıqlardan çıxmasından qorxduqlarını göstərir. Çünki onlar hər şeyi itirirlər”.