Cənubi Afrikada aşkar edilən və rəsmi olaraq Keurbos susanae adlandırılan 444 milyon illik daşlaşmış fosil alimlər üçün unikal tapıntıdır. Bu fosil digər üzvi qalıqlardan fərqlənir, çünki onun xarici skeleti deyil, daxili orqanları daşlaşıb.

Qaynarinfo bu barədə Earth.com-a istinadən xəbər verir.

Nadir tapıntı: daxili orqanları qorunmuş fosil

Bu nadir daşlaşmış canlı 25 il əvvəl aşkar edilib və qeyri-rəsmi olaraq "Syu" adlandırılıb. Çoxsaylı üzvi qalıqlar əsasən xarici skeletlər şəklində qorunsa da, "Syu" orqanlarının – əzələlərinin, bağlarının və hətta bağırsaqlarının olduqca detallı şəkildə qalıqlarını saxlaması ilə seçilir.

Fosilin mənşəyi və tədqiqatlar

Keurbos susanae fosili Cənubi Afrikada Keyptaunun şimalındakı Sum şist adlanan süxur qatında tapılıb. Bu geoloji təbəqə 444 milyon il əvvəl, Ordovik dövrünün sonunda baş verən qlobal yox olma hadisəsindən sonra formalaşıb. Həmin dövrdə Yer kürəsindəki canlı növlərinin təxminən 85%-i yox olub, lakin bəzi dəniz canlıları sağ qala bilib.

Alimlər fosili Lester Universitetində araşdırıblar. Universitetin Coğrafiya, Geologiya və Ətraf Mühit fakültəsinin professoru Sara Gebbott fosili belə təsvir edib:

"Syu sanki tərsinə çevrilmiş, ayaqsız və başsız bir möcüzədir. Onun daxili orqanları mineral kapsula çevrilib və bu, bizə 444 milyon il əvvələ aid əzələləri, bağları və hətta bağırsaqları görmək imkanı verir. Lakin onun sərt ekzoskeleti, ayaqları və başı uzun müddət əvvəl çürüyərək yox olub".

Fosilin qorunması və nadir xüsusiyyətləri

Bu cür mükəmməl qorunma olduqca nadir hadisədir. Çünki adətən daşlaşmış qalıqlarda yalnız sərt hissələr – qabıqlar və skeletlər qalır. Syunun yumşaq toxumalarının qorunmasının səbəbi onun dəniz dibində xüsusi şəraitdə qalıb mineralizasiya olunmasıdır. Alimlər hesab edirlər ki, fosilin üzərində olduğu çökmə süxurların aşağı oksigen səviyyəsi və tərkibindəki zəhərli hidrogen sulfid birləşmələri orqanizmin çürüməsinin qarşısını alıb.

Buna baxmayaraq, tədqiqatçılar hələ də Syunun hansı canlı növünə aid olduğunu tam müəyyən edə bilmirlər.

Professor Sara Gebbott əlavə edib:

"Biz əminik ki, bu canlı qədim dəniz buğumayaqlılarından biridir. Lakin onun təkamül tarixindəki dəqiq yeri hələ də müəmma olaraq qalır".

Bu fosili digər dövrə aid canlılarla müqayisə etmək də çətindir, çünki onların daşlaşmış qalıqlarında əsasən sərt xarici skeletlər qorunub. Syu isə yalnız yumşaq toxumaları qorunmuş nadir nümunələrdən biridir.

Unikal fosil anasına həsr edilib

Professor Gebbott fosili anasının şərəfinə Keurbos susanae adlandırıb. O, bu qərarını belə izah edib:

"Anam mənə dedi: "Sara, əgər bu fosili mənim adıma adlandırmaq istəyirsənsə, tələsməlisən, yoxsa mən də torpağa qarışıb daşlaşacağam!" Ona zarafatla deyirəm ki, onu Syu adlandırdım, çünki bu, yaxşı qorunmuş bir fosildir. Amma əsl səbəb odur ki, anam həmişə mənə sevdiyim işlə məşğul olmağı tövsiyə edib. Mənim üçün bu, süxurların içində fosillər axtarmaq, onların qədim həyat haqqında bizə nə dediyini anlamaq və təkamül tarixini araşdırmaqdır".

Qədim dünya haqqında yeni biliklər

Bu tapıntı, Ordovik dövründə dəniz ekosistemlərinin necə dəyişdiyini və bəzi canlıların kəskin iqlim dəyişikliyi şəraitində necə sağ qaldığını daha yaxşı anlamağa kömək edir. Alimlər bu fosilin kimyəvi xüsusiyyətlərini daha dərindən öyrənərək, qədim canlıların necə qorunduğunu və onların təkamüldəki yerini müəyyən etməyə çalışırlar.

Bu tapıntının bənzərsiz qorunma səviyyəsi və nadirliyi onu paleontologiya dünyasında mühüm araşdırma obyekti halına gətirir.

Aydın