2 aprel tarixini Donald Tramp Amerikanın azadlıq günü elan etdi və bütün dünya ilə (Rusiya istisna olmaqla – çünki Kremlə yeni gömrük rüsumları şamil olunmadı) ticarət müharibələrinə başladı. Əslində bu, 1 aprelə planlaşdırılmışdı, lakin Tramp fikrini dəyişdi – çünki "Axmaqlar günündə heç kim mənim dediklərimə inanmazdı”. Əbəs yerə. Dünya ticarət müharibəsinin məhz Axmaqlar günündə başlaması məntiqə uyğun olardı.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu fikirlər Andrey Popovun Unian-da dərc olunmuş məqaləsində yer alır.

Müəllif daha sonra yazır:

Maraqlı məqam odur ki, bütün dövrlərdə qlobal ticarətin pozulması "Qiyamət”in katalizatoru olub. "No pressure” ("Narahat olmağa dəyməz”. – red.), –amerikalıların özləri belə deyir.

Söhbət Medvedevin beynindəki "nüvə külü” ilə nəticələnəcək apokalipsisdən yox, sivilizasiyanın məhvi barədədir.

Bu, insanlığın tam (özünü) məhv etməsi demək deyil. Hətta nüvə müharibəsi halında da Fallout oyunundakı senariyə inanaraq, insanlarla birlikdə tarakanların sağ qalacağı ehtimal edilir…

Əslində, insanlıq artıq bir neçə dəfə "Qiyamət”dən keçib – yəni, mövcud qlobal sivilizasiya məhv olub, dövlətlər və xalqlar itib, ticarət əlaqələri və texnologiyalar (təbii ki, tənəzzül istiqamətində) dəyişib. Tənəzzülün miqyası müxtəlif olub, lakin dünya kökündən dəyişib.

Misal üçün, Tunc dövrü fəlakəti və Roma imperiyasının süqutu. Hər iki halda insanlıq o qədər geriləmişdi ki, hətta yazını belə yenidən "ixtira etmək” lazım gəlmişdi, sənətkarlıq və mədəniyyətdən isə danışmağa dəyməzdi. Daha müasir analoqlardan – Birinci və ardınca baş verən İkinci dünya müharibələri. 1914-cü ildən əvvəlki və 1945-ci ildən sonrakı dünya tamamilə fərqli reallıqlar idi.

Qeyd etmək lazımdır ki, bütün dövrlərdə "Qiyamət”in əsas göstəricilərindən biri məhz sivilizasiya dünyasında ticarət əlaqələrinin pozulması olub. Ümumiyyətlə, "Qiyamət”in qısa siyahısı belə görünür:

İqtisadiyyata və bütöv qitələrə təsir edən iqlim dəyişiklikləri;

Ekoloji dəyişikliklər nəticəsində baş verən iqtisadi, maliyyə və digər böhranlar (pandemiyalar və aclıq da daxil olmaqla), bunların ardınca isə sosial böhranlar;

Sosial-iqtisadi dəyişikliklər və köhnə idarəetmə formalarının yeni reallıqlara uyğun olmaması nəticəsində inqilablar, üsyanlar, çevrilişlər, müharibələr, xalqların daha yaxşı həyat axtarışı ilə kütləvi köçü;

Təbii və ya süni fəlakətlər nəticəsində qlobal ticarət, mədəniyyət və elmin dağılması və parçalanması (biz məhz bu mərhələdəyik);

Bütün bu böhranların və ziddiyyətlərin zirvə nöqtəsi kimi "hamının hamıya qarşı müharibəsi” – yeni dünya düzəni və sivilizasiya sistemi üçün "səhnənin təmizlənməsi”;

Yeni "gözəl dünya” (lakin o, "Qiyamət”dən sonra onilliklər, hətta yüzilliklər boyu bərpa olunacaq).

Tunc dövrü fəlakətini misal kimi götürək, çünki o, ən aydın nümunədir. Bu hadisə o qədər qədimdir (təxminən 3200 il əvvəl baş verib) ki, müasir insan onu xatırlamır. Xatırlayanlar isə "o vaxtkı barbarlardan nə gözləmək olar – indi dünya başqadır” düşüncəsindədir. Halbuki bu, tamamilə yanlış yanaşmadır. Çünki texnologiyalar və "səhnə dekorasiyası” dəyişsə də, insanlar öz instinktləri və əsas ehtiyacları ilə olduğu kimi qalır. Eləcə də iqtisadiyyat qanunları dəyişmir.

O dövrün sivilizasiyaları tam formalaşmış cəmiyyətlər idi – inkişaf etmiş ticarət, texnologiya (öz dövrü üçün tunc dövrünün zirvəsi), mədəniyyət, memarlıq və s. Onların su kəməri və kanalizasiya sistemləri mövcud idi. Təəccüblənəcəksiniz, lakin inkişaf etmiş sivilizasiyanın əsas göstəricisi mədəniyyət yox, məhz rahatlığın təmin edilməsidir.

Çünki sağ qalmaq, ibtidai ehtiyacları ödəmək və mağara divarlarına rəsmlər çəkmək geridə qalmış qəbilələr üçün də mümkündür.

Lakin su kəməri və kanalizasiya qurmaq üçün bilik, texnologiya və rahatlıq anlayışı lazımdır.

Maraqlıdır ki, bu gün Moskvada və Rusiyanın "dərinliklərində” hələ də bu sivilizasiya nemətləri olmayan yerlər var. Lakin bu, başqa bir mövzudur.

Babil, Assuriya, Xet, Minoy və Misir sivilizasiyaları o dövr üçün kifayət qədər inkişaf etmiş həyat tərzinə malik idi (hər kəs üçün yox, amma cəmiyyətin müəyyən təbəqələri üçün).

Dünyanın həmin dövrdə tanınan bütün hissəsini – Britaniyadan və Şimali Afrikadan tutmuş Hindistana və Çinə qədər əhatə edən ticarət isə sivilizasiyanın təməl daşı idi. Çünki o, yalnız malların deyil, həm də biliklərin və yeniliklərin yayılmasını təmin edirdi.

Babilin aristokratiyası Kipr misindən və Əfqanıstan qalayından hazırlanan tunc bıçaqlardan istifadə edir, Hindistan ədviyyatları qatılmış Yunan şərabını Afrika qızılından hazırlanan Misir qədəhlərindən içirdi. Bütün bunları isə Çin ipəyindən və Qafqaz çobanlarının yununun toxunduğu paltarlarla, Livan sidrindən hazırlanmış gəmilərlə daşıyırdılar.

Onlar bu içkiləri xüsusi saman çubuqları ilə içir və bu zaman qlobal siyasət, gil lövhələrdə yazılmış xəbərlər, riyaziyyat və astronomiya, eləcə də bir az da sehr və tanrılar haqqında müzakirə edirdilər. Demək, elə də barbar deyildilər, razılaşın.

Dünya artıq qloballaşmışdı. Və hər şeyin təməlində sərbəst ticarət dayanırdı. Və o, qəfil dayandı… Nəticədə "Qiyamət” və ya Tunc dövrü fəlakəti baş verdi. O dövrdə inkişaf etmiş dövlətlərin əksəriyyəti məhv oldu, sağ qalanlar isə gerilədi. Sivilizasiyanın bərpası beş yüz il çəkdi, amma artıq yeni – Dəmir dövründə.

Bəs nə baş verdi? Əsas səbəb iqlim dəyişiklikləri idi, nəticələr isə ticarət əlaqələrinin qırılması və qarşılıqlı qırğın oldu.

Eynilə, müasir dünyada da iqlim dəyişiklikləri, iqtisadi böhranlar və ticarət savaşları yeni bir qlobal toqquşmaya yol açır. İndi məsələ bunun nə zaman baş verəcəyindədir – bizim dövrümüzdə, yoxsa gələcək nəsillərdə?

Alpər