Qaynarinfo xəbər verir ki, alimlərdən ibarət bir qrup, Yerdən 36 min kilometr yüksəklikdə yerləşən geostasionar bir peykdən yer səthinə saniyədə 1 gigabit (Gbit/s) sürətlə məlumat ötürməyi bacardığını bildirib. Bu rekordu daha da diqqətəlayiq edən məqam, proses üçün cəmi 2 vatt gücündə lazer ötürücüsündən istifadə olunmasıdır.

Bu nailiyyət bu gün mövcud olan çoxsaylı peyk interneti sistemlərini geridə qoyur. Məsələn, "SpaceX” şirkətinin "Starlink” kimi alçaq orbitli sistemləri adətən saniyədə 10 meqabit (Mbit/s) civarında sürət təqdim edir və maksimum 200 Mbit/s-ə yaxın nəticələr əldə edir. Lakin Yerdən minlərlə kilometr uzaqlıqdakı geostasionar orbitdən tam 1 Gbit/s sürətinə nail olmaq, kosmosdan Yerə məlumat ötürülməsi mühəndisliyində və fizikada böyük sıçrayış deməkdir.

Ənənəvi olaraq, lazer əsaslı ötürmələrin qarşısındakı ən böyük maneə Yer atmosferidir. Atmosferdəki turbulans işığı əyir, səpir və təhrif edir ki, bu da yüksək sürətli lazer eniş rabitəsini son dərəcə çətinləşdirir. Çinli tədqiqatçılar problemi həll etmək üçün AO-MDR sinerjisi adlandırdıqları yeni yanaşma hazırlayıb. Bu üsul, siqnal təhrifini korreksiya edən uyarlanabilən optika texnologiyasını siqnal qismən səpildikdə istifadəyə yararlı işığı yenidən cəmləməyə imkan verən Mod Müxtəlifliyi Qəbulu texnikası ilə birləşdirir.

Hazırda "Starlink” və "Viasat” kimi sistemlər əsasən etibarlı, lakin məhdud bant genişliyinə malik radio tezlikli (RF) rabitədən istifadə edir. Lazer rabitəsi isə daha böyük məlumat tutumu, son dərəcə dar şüa diapazonu və daha minimal siqnal interferensiyası kimi üstünlüklər təqdim edir. Geostasionar orbitdən gigabit səviyyəsində enmə sürətinə nail olunması optik rabitənin artıq nəzəri yox, praktiki bir həllə çevrildiyini göstərir.

Enerji qənaəti də lazer rabitəsinin mühüm üstünlüklərindən biridir. Hazırkı rabitə peyklərinin çoxu 1000–1500 vatt gücdən istifadə etdiyi halda, professor Vu Szyan və Lyu Çao tərəfindən aparılan təcrübədə olduğu kimi optik sistemlərin gələcək peyklərə inteqrasiyası daha kiçik günəş panelləri və daha yüngül avadanlıqlarla daha sürətli xidmət təmin etməyə imkan verə bilər. Bu isə potensial olaraq daha ucuz buraxılışlar, daha uzunömürlü peyklər və daha geniş əlçatan qlobal genişzolaqlı internet deməkdir.

Bu texnologiya təkcə Yer üzündəki interneti deyil, həm də dərin kosmik missiyaları gücləndirəcək. NASA və ESA agentlikləri Ay, Mars və daha uzaq nöqtələrdən yüksək keyfiyyətli görüntülər və elmi məlumatların ötürülməsi üçün lazer rabitəsini sınaqdan keçirir. Çinin yeni metodu, xüsusən də atmosfer təhriflərini aradan qaldırmağa yönələn yanaşması uzunməsafəli lazer rabitəsini daha stabil və enerji baxımından səmərəli edə bilər.

Bu kimi irəliləyişlər peyk internetinin adi istifadəçi üçün yalnız son çarə olmaqdan çıxaraq, bir gün fiber-optik bağlantılarla rəqabət apara biləcək səviyyəyə çatmasının qarşısını alır. Sistemin geniş istifadəyə uyğunlaşdırılması illər tələb etsə də, bu mühüm addım ultra sürətli optik peyk şəbəkələrinə doğru yarışın sürətlənəcəyinə işarə edir.

Aydın