Alimlər indiyə qədər aşkar edilmiş ən enerjili kosmik şüaları kəşf ediblər və onlar Yerə nisbətən yaxın olan sirli mənbələr tərəfindən istehsal olunur.

Qaynarinfo "Live Science" jurnalına istinadən xəbər verir ki, elektronlardan və onların antimaddə tərəfdarları olan pozitronlardan ibarət şüalar 40 teraelektron volta qədər və ya görünən işığın enerjisindən 40 000 dəfə çox olan enerjilərdə müşahidə edilib.

Namibiyadakı Yüksək Enerjili Stereoskopik Sistem rəsədxanası tərəfindən aşkar edilən şüalar işıq və maqnit sahələri ilə qarşılıqlı təsirlər nəticəsində kosmosda hərəkət edərkən enerji itirirlər. Bu o deməkdir ki, bu enerjinin şüalarını aşkar etmək üçün onların mənbələri nisbətən yaxın olmalıdır. Ancaq onları tam olaraq nə istehsal etdiyi məlum deyil.

Tədqiqatçılar öz nəticələrini "Physical Review Letters" jurnalında dərc ediblər.

"Bu, əhəmiyyətli bir nəticədir, çünki ölçülmüş kosmik şüa elektronlarının çox güman ki, Günəş sistemimizin bilavasitə yaxınlığında, bir neçə min işıq ili uzaqlıqdakı çox az mənbələrdən gəldiyi qənaətinə gələ bilərik. Bu bizim Qalaktikamızın ölçüsü ilə müqayisədə çox kiçik bir məsafədir", deyə Almaniyanın Potsdam Universitetinin eksperimental hissəcik astrofizikasının rəhbəri, həmmüəllif Katrin Eqberts açıqlamasında bildirib.

Kosmik şüaların Günəşin yaratdığı yüksək enerjili hissəciklər, fövqəlnova adlanan ulduz partlayışları, pulsar adlanan sürətlə fırlanan neytron ulduzları və digər naməlum mənbələr olduğu deyilir. Şüalar Yerin yuxarı atmosferinə dəydikdə, Yer səthində aşkarlana bilən hissəciklər yağışına parçalanır.

Kosmik şüa elektronlarını tapmaq üçün tədqiqatçılar Namibiyanın Xomas dağlarında yerləşən 12 metrlik beş teleskopdan ibarət HESS Rəsədxanasından istifadə ediblər.

On ildən artıqdır ki, teleskoplar sürətlə hərəkət edən reaktiv təyyarələrin buraxdığı radiasiyanın zəif əlamətləri üçün atmosferin yuxarı hissəsini skan edir. Fakt budur ki, işığı yavaşlatan bir mühitdə işıqdan daha sürətli hərəkət edən bir hissəcik onun ətrafında zəif mavi bir parıltı yaradır.

Alimlər bu parıltını axtararaq və səs-küyü süzmək üçün mürəkkəb alqoritmlərdən istifadə edərək, görünməmiş detallarla Yerə düşən şüalar üçün enerji spektri yaratdılar. Xüsusilə enerjili hissəciklərin olması elm adamlarına şüaların ən azı bəzi mənbələrinin planetimizə yaxın olmasının aydın göstəricisini verdi. Parisdəki Fransa Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinin tədqiqatçısı, müxbir müəllif Metyu de Narois qeyd edib:

"Böyük TeV-də çox aşağı axınlar kosmik missiyaların bu ölçü ilə rəqabət qabiliyyətini məhdudlaşdırır. Beləliklə, ölçməmiz nəinki yerli qonşuluq haqqında anlayışımıza təsir edən vacib və əvvəllər öyrənilməmiş enerji diapazonunda məlumat təmin edir, həm də gələcək illər üçün bir meyar olaraq qalacaq".

Aydın