Polşa hələ "hamı yatarkən": 2014-cü ildən Rusiyayla müharibəyə hazırlaşırmış - WSJ

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "The Wall Street Journal” yazır. Çoxmilyardlıq satınalmalar Polşanı ABŞ silahlarının ən iri alıcılarından birinə çevirib.

Məlumata görə, Rusiyanın 2022-ci ildə Ukraynaya genişmiqyaslı müdaxiləsi və NATO-nun möhkəmliyini sınayan sonrakı addımlar Polşanın illərdir xəbərdarlıq etdiyi şeyi təsdiqlədi: Putin dövründə Rusiya Şərqi Avropada ənənəvi təsir dairəsini bərpa etməyə çalışır. Polşa əsrlər boyu rus hökmranlığından əziyyət çəkib. Məqalədə qeyd olunur ki, hər bir polyak məktəblisi XVIII–XIX əsrlərdə Avropanın böyük dövlətlərinin, o cümlədən Rusiyanın, Polşanı bölərək onu müvəqqəti olaraq xəritədən sildiyini yaxşı bilir. İkinci Dünya müharibəsi zamanı Böyük Britaniya və Fransa qarşılıqlı müdafiə razılaşmalarına baxmayaraq, nasist işğalının qarşısını ala bilmədi. Ardınca Sovet qoşunları gəldi və Polşa yarım əsr Moskvanın təsiri altında qaldı.

Rusiyanın Ukrayna və Avropaya qarşı indiki addımları Polşa siyasətçilərini yenidən narahat edir — onlar hiss edirlər ki, ölkə yenidən zərbə altında qala bilər. Bu dəfə Polşa hazır olmağı qərara alıb.

"Bu, bizim müharibəmizdir. Biz Polşanı silahlandırmağa və ordunu genişmiqyaslı modernləşdirməyə qərar verdik”, baş nazir Donald Tusk sentyabrda Varşava Təhlükəsizlik Forumunda bildirib.

Polşanın hərbi xərcləri NATO-nun şərq cinahındakı qonşularının, eləcə də ABŞ prezidenti Donald Trampın razılığını qazanıb. Tramp Avropanın öz təhlükəsizliyinə daha çox məsuliyyət daşımasını istəyir. O, Polşanın yeni prezidenti Karol Navrotski ilə görüşdə Varşavaya nadir hallarda digər Avropa ölkələrinə göstərdiyi qədər açıq dəstək ifadə edib.

Moskvanın NATO-ya münasibəti hələ də ikili xarakter daşıyır. Keçən ilin sonunda Rusiya müdafiə naziri Andrey Belousov bəyan etmişdi ki, ordu alyansla qarşıdurmaya hazır olmalıdır. Lakin həmin iclasda Putin "gərginliyi soyutdu”, Qərbin "Rusiya təhdidi” hekayələri ilə öz əhalisini qorxutduğunu söylədi. Yaxınlarda isə Rusiya tərəfindən NATO-ya hücum ideyasını "absurd” adlandırdı və Avropaya miqrasiya və zorakılıq artımı kimi problemləri həll etməyi məsləhət gördü.

Bununla belə, Kreml Trampdan NATO qoşunlarını və silahlarını Mərkəzi və Şərqi Avropadan çıxararaq 1999-cu ildəki - alyansın genişlənməsindən əvvəlki - mövqelərə qaytarmağı tələb edib. Eyni tələbi Rusiya Ukraynaya müdaxilədən əvvəl keçmiş ABŞ prezidenti Co Baydenə də irəli sürmüşdü.

"Rusiyanın strategiyası Sovet İttifaqını bərpa etmək cəhdidir. Bu da Polşanı birbaşa hədəfə çevirir”, deyə Polşanın müdafiə naziri Vladislav Kosinyak-Kamış bildirib.

Bəs Polşa necə hazırlaşmağa başlayıb? Polşa Rusiyanın Krımı 2014-cü ildə ilhaq etməsindən və Donbasdakı müharibədən sonra yeni münaqişəyə hazırlaşmaq qərarına gəldi.

Avropanın böyük hissəsi Rusiya aqressiyasının bununla bitəcəyinə ümid edərkən, polyak strateqlər bir il ərzində ən pis senariləri analiz edib, qoşunların sayını və texniki təminatını artırmaqla ordunun geniş islahat proqramını hazırladılar.

"Qalan Avropa birinin ilk addımı atmasını gözləyirdi. Nəticədə biz təkcə şərq cinahındakı ölkələri deyil, Avropadakı əksər NATO dövlətlərini də qabaqladıq”, deyə həmin dövrdə müdafiə nazirinin müavini olmuş və strateji müdafiə icmalına rəhbərlik etmiş Tomaş Şatkovski xatırlayır.

Bu gün Polşa ordusunda 210 minə yaxın hərbçi xidmət edir — bu, NATO-da ABŞ və Türkiyədən sonra üçüncü göstəricidir. 2018-ci il islahatlarından sonra yaradılan ilk yeni bölmə 18-ci mexanikləşdirilmiş diviziya olub və o, daimi döyüş hazırlığı vəziyyətində saxlanılır. Daha iki analoji diviziya formalaşma mərhələsindədir. Bundan başqa, Polşa on minlərlə ehtiyatçıdan ibarət ərazi müdafiə qüvvələri də yaradıb.

Təlimlər prioritetə çevrilib. Keçən ay 30 min hərbçi — o cümlədən 18-ci diviziyanın döyüşçüləri, eləcə də ABŞ və Niderland bölmələri — "Iron Defender” ("Dəmir müdafiəçi”) adlı aylıq təlimlərdə iştirak edib. Polyak əsgərləri həm köhnə, həm də ən müasir silahlarla — Amerika "Abrams” tankları, Cənubi Koreya reaktiv yaylım sistemləri və HIMARS kompleksinin Polşa versiyası ilə məşğələlər keçib.

Mətbuat yazır ki, Polşanın silahlanması ildən-ilə daha müasir olur. Son illərdə sifariş verilmiş avadanlığın böyük hissəsi artıq çatdırılıb, qarşıda isə daha çox var. Polşa 2023–2024-cü illərdə ABŞ-dan təxminən 50 milyard dollarlıq silah alaraq bu dövrdə Vaşinqtonun ən böyük müştərisinə çevrilib.

Polşa təkcə Rusiya Kalininqradı ilə deyil, həm də Moskvanın yaxın müttəfiqi olan Belarusla sərhəddədir — Belarus artıq Rusiyanın müdafiə infrastrukturuna dərin şəkildə inteqrasiya olunub. Rusiya faktiki olaraq Belarusun hava məkanına nəzarət edir, dəmir yolları isə qoşunların Polşa sərhədinə tez daşınmasına imkan verir. Bundan başqa, Belarusda guya nüvə başlığı daşıya bilən Rusiya taktiki raketləri yerləşdirilib.

"Böhran halında Baltik ölkələrinin müdafiəsi Polşa ordusunun, ABŞ dəstəyi ilə, Kalininqrad və Belarus istiqamətində fəaliyyət göstərə bilmək qabiliyyətindən asılı olacaq”, — deyə Şatkovski vurğulayıb. Silahlı qüvvələrin əməliyyat komandanı general Macey Kliş isə bildirib ki, müharibə halında Polşa son dərəcə yüklənəcək: ordu səfərbər olacaq, iqtisadiyyat səfərbər olacaq, eyni zamanda NATO qoşunlarının Polşa ərazisindən keçməsinə də hazırlaşmaq lazım gələcək.

Bundan əvvəl UNIAN xəbər vermişdi ki, Polşa Ukraynaya müharibə illərində göstərdiyi köməyin miqyasını açıqlayıb. Milli Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə, 2022–2024-cü illərdə Polşa Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə 318 tank və çoxlu başqa silah-sursat verib.

Bundan əlavə, Polşa keçmiş kansler Angela Merkelin Ukraynada müharibənin başlanmasında Varşavanın guya "rolu” barədə sözlərinə cavab verib. Almaniyanın keçmiş kansleri daha əvvəl Polşanı, eləcə də Litva və Latviyanı Rusiyanın genişmiqyaslı işğalının başlanmasına "töhfə verməkdə” ittiham etmişdi.