2020-ci ildə Rusiya xüsusi xidmət orqanları keçmiş əməkdaşı Aleksandr Poteyevə sui-qəsd hazırlayırdı. Bu hadisələrdən 10 ildən çox əvvəl o, Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin (MKİ) tərəfinə keçib və ABŞ xüsusi xidmət orqanlarını ABŞ-da özlərini yerli amerikalı kimi təqdim edən 11 xarici kəşfiyyat xidmətinin (SVR) agentlərini izinə salıb.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "BBC Rus xidməti” "The New York Times”a istinadən yazır.

Amerikanın əsas qəzetlərindən birinin müxbirləri təkcə ABŞ-ın üç keçmiş təhlükəsizlik xidməti orqanının rəsmisindən əldə etdikləri məlumatlara deyil, həm də Harvard alimi Kalder Uoltonun "Casuslar. Şərq və Qərb arasında epoxal kəşfiyyat müharibəsi” kitabından yararlanıblar.

"New York Times”ın qeyd etdiyi kimi, ABŞ ərazisində "xain”in aradan götürülməsi əməliyyatı Rusiya kəşfiyyat xidmətlərinin mühüm qırmızı xətti keçməsi, yəni Amerika torpaqlarında amerikalı informatoru öldürməyə cəhd etməsi demək idi.

"Putinin çoxdandır qırmızı xətləri yoxdur. Onların hamısını aradan götürmək istəyir", - Avropa və Rusiyada əməliyyatlara rəhbərlik edən keçmiş MKİ zabiti Mark Polimeropulos qəzetə deyib.

"Müasir Merkader" tapmaq

Aleksandr Poteyev MKİ-yə Rusiya kəşfiyyat xidmətlərinin fəaliyyəti ilə bağlı çoxlu vacib məlumatlar verib və Mayamidə yaşayıb.

2010-cu ildə ABŞ-da həbs edilmiş Rusiya agentləri. Poteyev onları ifşa etməyə kömək edib

Poteyevin ifşa etdiyi 11 casusdan 10-nun həbsindən sonra, əvvəllər Rusiya ilə barışıq kursuna başlayan prezident Barak Obamanın administrasiyası bir neçə gün sonra məhbusları vətənlərinə buraxıb. Onlar orada dörd məhbusla, o cümlədən 2006-cı ildə Böyük Britaniyanın xeyrinə casusluqda ittiham olunan keçmiş QRU polkovniki Sergey Skripalla dəyişdiriliblər.

New York Times məqaləsinin müəlliflərinin yazdığı kimi, 2018-ci ildə Böyük Britaniyada qızı ilə birlikdə zəhərlənən Skripala qarşı sui-qəsd Rusiya taktikasının yeni eskalasiya mərhələsi demək idi. Moskvanın bu cür hərəkətləri onun ABŞ-da belə bir iş görməkdən əl çəkməyəcəyi qorxusunu artırdı.

Harvardda kəşfiyyat və milli təhlükəsizlik üzrə təhsil alan Kalder Uolton, rusların "müasir Merkader"in iştirakı ilə əməliyyat hazırladığını bildirən iki ABŞ kəşfiyyatçısının müsahibələrinə istinad edir. Burada, 1940-cı ildə Mexikoda Lev Trotskinin ofisinə gizlicə girərək başından buz sındıranla (hazırda Amerikanın casusluq muzeyində saxlanılır və təzə kimi görünür) vuran stalinçi agent Ramon Merkader nəzərdə tutulur.

"The New York Times" yazır ki, onun ABŞ xüsusi xidmət orqanlarında olan mənbələri Uoltonun gəldiyi nəticəni təsdiqləyib.

"New York Times”ın müxbirləri qeyd edirlər ki, Moskva düşmən gördüyü şəxsləri məhv etmək üçün uzun müddətdir ki, qatillərdən istifadə edir. Ən məşhur qatillərdən biri iddialara görə, sovet xüsusi xidmət orqanlarının polkovniki, ixtisasca biokimyaçı, 1930-1950-ci illərdə zəhərlərlə təcrübə aparmış Qriqori Mayranovski idi.

Skripallara sui-qəsd cəhdi Böyük Britaniyaya dəstək nümayiş etdirən bir sıra ölkələrdə Rusiya diplomatlarının ekstradisiya dalğasına səbəb oldu.

Rusiyalılar Poteyevi necə axtarırdılar

MKİ narahat idi ki, rusiyalılar bu taktikanı 2011-ci ildə Moskva məhkəməsi tərəfindən qiyabi olaraq uzun müddətə həbs cəzasına məhkum edilmiş Poteyev kimi keçmiş kəşfiyyatçıların məskunlaşdıqları Amerika ərazisinə də şamil edə bilər.

2016-cı ildə Rusiya mətbuatı əslində sağ olan Poteyevin ölümü barədə xəbər vermişdi.

MKİ hesab edib ki, bu, onu ortalığa çıxarmaq üçün hiylə idi. Bəlkə də bu səbəbə görə olmasa da, belə də oldu: Poteyev balıq tutmaq üçün lisenziya alıb və seçkilərdə iştirak etmək üçün respublikaçı kimi qeydiyyatdan keçib. Hər ikisini öz adı ilə edib. 2018-ci ildə media onun harada olması barədə məlumat yaydı.

"New York Times” qəzetinin yazdığına görə, MKİ-nin qorxuları 2019-cu ildə ruslar Poteyevin axtarışı üçün kompleks əməliyyata başladıqdan sonra gerçəkləşib və bu əməliyyatda Oaxaka şəhərindən olan meksikalı alim iştirak edib.

Onun adı Hektor Alexandro Kabrera Fuentes idi. Xeyriyyəçiliyi ilə tanınan yaxşı bir ailədən olan Fuentes Kazanda mikrobiologiya üzrə təhsil alıb və sonra Almaniyanın Hessen universitetində doktorluq dissertasiyası müdafiə edib.

Fuentesin cəlb edilməsi və uğursuzluğu: iki arvad və gizli mənzil

Fuentesin isə iki arvadı var idi: Almaniyada yaşayan bir rusiyalı qadın və meksikalı. 2019-cu ildə onun rusiyalı həyat yoldaşı və iki qızının Rusiyanı tərk edərək Almaniyaya qayıtmasına icazə verməyiblər.

Hektor Alexandro Kabrera Fuentes

2019-cu ilin mayında Fuentes Moskvaya onların yanına uçub və orada olan zaman bir rusiyalı rəsmi onunla əlaqə saxlayıb, görüşməyi təklif edib. Görüş zamanı rusiyalı işarə edib ki, onun ailəsinin çıxarılmasında ona kömək edə bilər.

Bir neçə ay sonra yeni tanışı Fuentesdən Poteyevin yaşadığı Mayami-Biçin şimalında təhlükəsiz bir mənzil kirayə götürməsini xahiş edib. Rusiyalı Fuentesə mənzili öz adı ilə kirayələməməyi tapşırıb. Meksikalı dostuna 20 min dollar verib və ondan öz adına mənzili kiraləməyi xahiş edib.

2020-ci ilin fevral ayında Fuentes Moskvaya gedib və orada yeni rusiyalı tanışı ilə yenidən görüşüb. Rusiyalı Poteyevin avtomobilini təsvir edib və meksikalıdan onu tapmasını, nömrəsini və yerini yazmağı xahiş edib. Rusiyalı Fuentesə, özünə qarşı kompromat yaratmamaq üçün heç bir şeyin şəklini çəkməməyi tövsiyə edib.

Poteyev yaşadığı kompleksinə daxil olarkən o, başqa bir maşının arxasınca darvazadan keçməyə çalışıb və bununla da mühafizəçilərin diqqətini çəkib. Mühafizəçilər onun orada nə etdiyini soruşarkən meksikalının arvadı kənara çəkilərək Poteyevin maşınının nömrəsini çəkib.

Cütlükdən qorunan ərazini tərk etmələri istənilib, lakin müşahidə kameraları baş verənləri lentə alıb. İki gün sonra Fuentes Meksikaya uçmağa çalışsa da, onu hava limanında saxlayıblar və mobil telefonunda Poteyevin avtomobil nömrəsinin şəklini tapıblar.

Fuentes həbs olunub və o, əməliyyatın təfərrüatlarını müstəntiqlərə açıqlayıb. Meksikalı bildirib ki, onun fikrincə, onun rusiyalı kuratoru FSB zabiti olub, baxmayaraq ki, xaricdə gizli əməliyyatlar adətən SVR və ya QRU tərəfindən həyata keçirilir.

Nəşr Rusiya xüsusi xidmət orqanlarının Poteyevə qarşı sui-qəsdi necə təşkil edə biləcəyi barədə məlumat vermir. Yalnız Rusiya xüsusi xidmət orqanlarının keçmiş əməkdaşının müşahidəsinin təşkili ilə bağlı məlumatlar var.

Təhlükəsizlik xidməti orqanının keçmiş əməkdaşına görə, Fuentes, Poteyevin kim olduğunu bilmirdi və sadəcə olaraq rusiyalılar üçün məlumat toplayırdı, onların əsl niyyətləri barədə heç bir təsəvvürü yox idi.

ABŞ hakimiyyəti Rusiyanın bu və digər əməliyyatlarına sərt reaksiya verdi.

2020-ci ilin aprelində ABŞ Rusiyaya qarşı sanksiyalar tətbiq etdi və Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin Vaşinqtondakı rezidenti də daxil olmaqla 10 diplomatını ölkədən qovdu.

Moskva cavab olaraq 10 amerikalı diplomatı, o cümlədən MKİ rezidentini ölkədən çıxardı.

Nizami Bağırov