Antarktidadakı SANAE IV tədqiqat bazasında alimlər arasında yaranan gərginlik qorxu atmosferi yaradıb. Bu hadisələr elmi araşdırmaların çətinlikləri ilə yanaşı, psixoloji dözümlülüyün vacibliyini də gündəmə gətirir.

Qaynarinfo xəbər verir ki, Antarktidanın ucsuz-bucaqsız buzlu ərazilərində dünyanın qalan hissəsindən tamamilə təcrid olunmuş şəkildə çalışan tədqiqatçılar arasında gözlənilməz gərginlik yaranıb. Cənubi Afrikanın nəzarətində olan SANAE IV tədqiqat bazasında baş verən fiziki hücum, cinsi təcavüz və ölüm təhdidləri barədə yayılan bir e-poçt, bu izolyasiyanın qaranlıq tərəfini bir daha üzə çıxarıb.

Tədqiqat qrupu Antarktidanın Queen Maud Land bölgəsindəki bazada 13 ay ərzində təcrid şəraitində çalışır. Dünya ilə əlaqənin demək olar ki, tamamilə kəsildiyi bu müddət, adətən macəra dolu elmi bir missiya kimi qəbul edilsə də, vəziyyətin pisləşməsi riskləri sürətlə artırır. Ötən həftə yayılan bir e-poçtda bu təcrid mühitinin artıq "qorxu atmosferinə" çevrildiyi iddia olunub. Məktubda bir əməkdaşın fiziki hücumlar etdiyi və ölüm təhdidləri səsləndirdiyi bildirilir. Bundan əlavə, zərərçəkənlərin ciddi təhlükəsizlik narahatlığı yaşadığı vurğulanıb.

"Adı gizli saxlanılan şəxs fiziki hücumlar edib, ölüm təhdidləri ilə qorxu və basqı mühiti yaradıb" ifadələri bazadakı sakitliyi və təhlükəsizliyi sual altına alıb. E-poçtda həmçinin zərərçəkənin öz təhlükəsizliyi ilə bağlı dərin narahatlıq keçirdiyi və növbəti qurban olacağından qorxduğu açıq şəkildə bildirilib.

Antarktida kimi çətin şəraitdə uzunmüddətli təcrid insan psixologiyasına ciddi təsir göstərə bilir. Sosial təcrid və monotonluq, fərdlərin stress səviyyəsini artıraraq münaqişələrə zəmin yaradır. Bu insident hava şəraitinə bağlı bir iş dəyişiklikləri zamanı yaranan anlaşılmazlıqdan qaynaqlandığı görünsə də, məsələnin ölüm təhdidinə qədər böyüməsi tədqiqat stansiyalarında çalışan qrupların psixoloji dəstəyə olan ehtiyacını bir daha gündəmə gətirir.

Antarktida cinayət səviyyəsinin son dərəcə aşağı olduğu bir ərazi kimi tanınır. Lakin təcridin yaratdığı stress, qitədəki tədqiqat stansiyalarında zaman-zaman faciəvi hadisələrə səbəb olub. Məsələn, 1984-cü ildə bir argentinalı tədqiqatçının stansiyanı yandırması, 1996-cı ildə ABŞ bazasında baş verən çəkiclə hücum və hətta 1959-cu ildə rusların Vostok stansiyasında şahmat oyunu sonrası baş verdiyi iddia edilən baltalı hücum bu cür gərginliklərin təhlükəli nəticələrə səbəb ola biləcəyini göstərir.

İddialarla bağlı aparılan araşdırmalar davam edir. Hücumda təqsirli bilinən şəxsin peşman olduğu və könüllü şəkildə psixoloji qiymətləndirmədən keçdiyi bildirilir. Bununla belə, tədqiqatçılar planlaşdırıldığı kimi dekabr ayında bazanı tərk edəcəklər. Keçmiş hadisələr nəzərə alınarsa, Antarktidadakı tədqiqat proqramlarının idarə edilməsində psixoloji dəstəyin və böhran idarəetmə protokollarının gücləndirilməsinin vacibliyi bir daha ortaya çıxır.

Mövcud vəziyyət, təcrid şəraitində çalışan tədqiqatçılar üçün daha çox dəstəyin təmin olunmasını və bu cür hadisələrin təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün yeni tədbirlərin görülməsini zəruri edir. Antarktidanın elmi kəşflər üçün təqdim etdiyi imkanlarla yanaşı, insan psixologiyasını sınağa çəkən çətinlikləri də yeni müzakirə mövzusu olmağa davam edəcək.

Aydın