Xərçəngin təxminən 5-10%-i irsi, yəni valideynlərdən ötürülən genetik qüsurlardan qaynaqlanır. Lakin genetik olaraq xərçəngə meylli olmaq bu xəstəliyin mütləq inkişaf edəcəyini ifadə etmir.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə britaniyalı həkim, Dr. Frenki Cekson-Spens danışıb.

"Bir həkim olaraq xərçəngin getdikcə daha geniş yayıldığını görürəm. Statistika hər iki nəfərdən birinin həyatı boyunca xərçənglə qarşılaşdığını göstərir. Birləşmiş Krallıqda üç milyondan çox insan xərçənglə yaşayır və bu rəqəmin 2025-ci ilə qədər 3,5 milyona çatacağı gözlənilir", deyə həkim bildirib.

Xərçəng hallarının artma səbəbləri

Xərçəngin inkişafında həm genetik, həm də ətraf mühit faktorları mühüm rol oynayır. Hər bir xərçəng növü ömür boyu genlərdə baş verən dəyişiklikləri əhatə edir, lakin bu, bütün xərçəng növlərinin genetik olduğunu ifadə etmir.

Xətalı genlər valideynlərdən uşaqlara keçə bilər. Lakin bu, uşağın mütləq xərçəngə tutulacağı anlamına gəlmir, sadəcə, riskin daha yüksək olduğunu göstərir. Bu fenomen genetik meyillilik adlanır. Xərçəngin inkişafı üçün əlavə genetik dəyişikliklər də baş verməlidir. Əgər artıq bir qüsurlu gen miras alınıbsa, əlavə dəyişikliklərin baş vermə ehtimalı artır.

Eyni zamanda ətraf mühit faktorları da xərçəngin inkişafına təsir edir. Məsələn, siqaret çəkmək, qidalanma, spirtli içki qəbulu, kimyəvi maddələrə və ultrabənövşəyi (UV) şüalara məruz qalma kimi amillər risk səviyyəsini artırır.

Ən çox genetik əlaqəsi olan xərçəng növləri

Araşdırmalar göstərir ki, süd vəzi, bağırsaq və mədə xərçəngləri genetik əlaqəsi ən güclü olan növlərdir. Digər tərəfdən, ağciyər və dəri xərçəngi kimi növlər daha çox ətraf mühit risk faktorları ilə bağlıdır.

Xərçəng riskini azaltmaq üçün nə etməli?

Sağlam qidalanma: Meyvə, tərəvəz və liflə zəngin qidalar qəbul edilməlidir.

Fiziki aktivlik: Daimi idman fəaliyyəti xərçəng riskini azalda bilər.

Siqaret və spirtli içkilərdən uzaq durmaq: Siqaret və spirt qəbulu xərçəngin inkişafında əhəmiyyətli rol oynayır.

Günəşdən qorunmaq: UV şüalara qarşı müvafiq qoruyucu kremlərdən istifadə edilməlidir.

Genetik testlər və onların əhəmiyyəti

Genetik testlər müəyyən gen dəyişikliklərini aşkar edə bilər. Bu, fərdin xərçəng riski haqqında daha ətraflı məlumat verir və ailə üzvləri üçün də riskin müəyyənləşdirilməsinə kömək edir. Lakin genetik testin nəticələri hər zaman xərçəngin inkişaf edəcəyini qəti şəkildə ifadə etmir.

Ailə tarixi və risk faktorları

Ailəsində xərçəng olan insanlar genetik məsləhət üçün müraciət edə bilərlər. Genetik meyillilik xüsusilə ailədə bir neçə nəsil boyunca eyni xərçəng növü ilə əlaqəli olduqda müşahidə edilir.

Xərçəngin genetik və ya ətraf mühit səbəblərindən qaynaqlanmasından asılı olmayaraq, hər bir fərdin öz sağlamlığını qorumaq üçün düzgün həyat tərzi seçməsi mühüm əhəmiyyət daşıyır.

Aydın