Sualtı arxeoloqlar II Dünya müharibəsi zamanı Yaponiyanın Alyaskanın ucqar Aleut adalarını işğal etməsində iştirak etmiş iki yapon döyüş və bir ABŞ gəmisinin qalıqlarını aşkar ediblər. Bu, tarixçilərin bəzən "unudulmuş döyüş" adlandırdıqları, əsasən diqqətdən kənarda qalan münaqişədir.

Qaynarindo "Live Science" portalına istinadən xəbər verir ki, iki Yaponiya yük gəmisinin və müharibə zamanı sualtı kabellər çəkmiş Amerika kabel gəmisi "SS Dellwood"un qalıqları keçən ay Aleut adalarının ən qərb ucunda yerləşən Attu adasına ekspedisiya zamanı aşkar edilib.

Yapon gəmiləri 1942-ci ilin iyununda, Pearl Harbora hücumdan təxminən altı ay - Yapon qüvvələri adayı işğal etdikdən sonra Amerika təyyarələrinin bombaları ilə batırılıb və Amerika gəmisi Yapon işğalının dəf edilməsindən təxminən bir ay sonra adanın müdafiəsini gücləndirmək səyləri zamanı batıb.

"Əsl Yapon ideyası Attanı digər Amerika hədəflərinə hücumlar üçün "batmaz təyyarə gəmisinə" çevirmək idi. Ancaq Sakit okeanda vəziyyət dəyişməyə başlayanda, İmperator Ali Komandanlığı onları tərk etdi və effektiv şəkildə onlara bacardıqları qədər dayanmağı - mahiyyətcə şərəflə ölməyi əmr etdi", deyə dəniz arxeoloqu və layihənin həmsədri Dominik Buş bildirib.

Attu və yaxınlıqdakı Aleut adası Kiska Şimali Amerikanın II Dünya müharibəsi zamanı xarici düşmən tərəfindən ələ keçirilən və işğal edilmiş yeganə hissələri idi, baxmayaraq ki, Yapon döyüş təyyarələri digər Aleut adalarını da bombalamışdı. Buna cavab olaraq Birləşmiş Ştatlar təxminən bir il orada yaponları döyüş təyyarələri ilə bombalayıb və nəticədə 35.000-ə yaxın Amerika və Kanada əsgərinin köməyi ilə yaponları qovub.

İşğalın son mərhələlərinə 1943-cü ilin mayında 2351 Yapon və 549 müttəfiq əsgərin ölümü ilə nəticələnən Attu döyüşü daxildir.

Buş və onun ECU həmkarları, o cümlədən layihənin həmrəhbəri, dəniz arxeoloqu və tarixçisi Ceyson Raupp Aleut adalarında batan gəmiləri tədqiq etməyə illər sərf edib və iyul ayında iki həftəlik ekspedisiya zamanı hər üç gəminin yerini müəyyən edə biliblər.

Tədqiqatçılar batmış gəmilər haqqında mümkün qədər çox məlumat əldə etmək üçün pilotsuz təyyarələr və digər robotlardan istifadə edərək ətraf mühiti və arxeoloji əraziləri skan edən Yaponiyanın Dünya Skan Layihəsi də daxil olmaqla bir neçə strateji tərəfdaşla birləşib.

"Daha əvvəl heç kim bu gəmi qəzalarını sənədləşdirməmişdi. Beləliklə, biz ora çıxdıq və baxdıq, təxminən dörd illik araşdırmadan onarı müəyyən etməyə nail olduq", deyə Raupp bildirib.

"Dellwood" və Yapon yük gəmilərindən biri olan "Kotohira Maru"nun qalıqları açıq dənizdə təxminən 90 metr dərinlikdə, digər Yapon yük gəmisi "Cheribon Maru" isə dayaz suda tapılıb.

Buş bildirib ki, iki Yapon yük gəmisinin qalıqlarında tapılan zərər onların ABŞ döyüş təyyarələrinin bombaları ilə batması ilə bağlı xəbərləri təsdiqləyir. O qeyd edib ki, batmış ABŞ gəmisi işğaldan sonra orada tikilmiş yeni hava bazası üçün kabellər çəkərkən, kəşf edilməmiş sualtı zirvəyə çatıb və tədqiqatçılar həmçinin Attu limanını Yapon sualtı qayıqlarından qorumaq üçün sualtı qayıqlara qarşı torların istifadə edildiyinə dair sübutlar tapıblar.

Aydın