Xəbər lenti

Sirrli molekul Günəş sistemindəki həyat nəzəriyyəsini şübhə altına aldı
Dünya 18:48 04.10.2025

Sirrli molekul Günəş sistemindəki həyat nəzəriyyəsini şübhə altına aldı

Elm adamları "Wolf 1130C" adlı qəhvəyi cırtdan ulduzda fosfin adlı kimyəvi birləşmə aşkar ediblər - bu, bir vaxtlar Venerada həyatın mümkünlüyü barədə mübahisələrə səbəb olmuş molekul olub.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "The Independent" yazıb.

Qəhvəyi cırtdan nədir?

Qəhvəyi cırtdanlar nə tam ulduz, nə də planet sayılır. Onlar kosmosdakı qaz buludlarının çökməsi nəticəsində yaranır, lakin daxillərində hidrogeni helyuma çevirən ulduz istiliyi formalaşmır. Əgər bu qaz buludu Yupiterdən 13 dəfə ağır olarsa, o zaman yalnız qısa müddətlik "deyterium” adlı daha ağır hidrogen növünü yandıra bilir.

Ən isti qəhvəyi cırtdanların səth temperaturu təxminən 2000°C, ən soyuqlarının isə otaq temperaturuna qədər düşə bilir. Bu cisimlər əsasən infraqırmızı işıq yayır və buna görə də onları yalnız kosmosdakı teleskoplarla – məsələn, "James Webb” (JWST) vasitəsilə müşahidə etmək mümkündür.

Fosfinin tapılması və onun mənası

Yeni araşdırma "Science" jurnalında dərc olunub. Burada qeyd edilir ki, "Wolf 1130C" qəhvəyi cırtdanında fosfin (PH₃) aşkarlanıb — bu, çox sadə, lakin elm üçün dərin mənalı molekuldur.

Yer üzündə fosfin yalnız bioloji proseslər nəticəsində yaranır, buna görə də alimlər onu bir növ "həyat siqnalı” hesab edirlər. 2020-ci ildə Venerada fosfin aşkar oluna biləcəyi barədə xəbər yayıldıqda, bu, planetdə mikrobların mövcud ola biləcəyi ehtimalını gündəmə gətirmişdi.

Lakin "Wolf 1130C" kimi tamamilə yaşayışsız və ekstremal mühitdə eyni molekulun aşkarlanması bu nəzəriyyəni şübhə altına alır. Deməli, fosfin yalnız canlı orqanizmlər tərəfindən deyil, həm də müəyyən fiziki və kimyəvi reaksiyalar nəticəsində yaranmış ola bilər.

Niyə bu kəşf mühümdür?

JWST-nin daha əvvəl apardığı 23 fərqli qəhvəyi cırtdan müşahidəsində fosfin aşkarlanmamışdı. "Wolf 1130C" istisnadır — onun atmosferindəki təxminən 320°C istilik və aşağı "metal” tərkibi bu molekulun sabit qalmasına şərait yarada bilər.

Tədqiqatçılar bildirirlər ki, bu müşahidə fosfinin yaranma mexanizmini daha dərindən öyrənməyə kömək edəcək və "həyat əlamətləri” üçün istifadə olunan meyarları yenidən nəzərdən keçirməyə məcbur edəcək.

Aydın

Sorğu

Saytda hansı materialların daha çox olmasını istərdiniz?
--> -->