Qədim yunan əfsanəsinə görə, Troya müharibəsi troya şahzadəsi Parisin evli olan Sparta gözəli Yelenaya aşiq olması ilə başlayıb. Yelenanın əri Menelay bunu öyrənəndə qisas almağa qərar verir.

Qaynarinfo "Sky News”a istinadən xəbər verir ki, Menelay - Sparta şəhər-dövlətinin hökmdarı - Troyaya dəniz hücumu üçün yunan dövlətlərinin koalisiyasını toplayır.

Troya müharibəsinin mifdəki təsviri

Əfsanəyə görə, Troya müharibəsi 10 il davam edir. Yunanlar son anda guya təslim olmuş kimi görünərək, Troya darvazaları yaxınlığında hədiyyə kimi taxta at buraxırlar. Lakin bu atın içi döyüşçülərlə dolu olur və onlar gecə şəhəri talayırlar.

Nəşr qeyd edir ki, bu hekayə qədim mənbələrdən götürülüb, amma müharibənin həqiqətən baş verdiyinə dair sübutlar hələ də qeyri-müəyyəndir.

Troya müharibəsi haqqında mifin mənbəyi

Əfsanənin əsas mənbəyi qədim yunan şairi Homer sayılır. Onun "İliada” əsəri eramızdan əvvəl VIII əsrdə yazılıb. Homer Troya müharibəsinin Son Tunc dövrünün sonunda, böyük ehtimalla e.ə. XII əsrin əvvəlində baş verdiyini yazır. Yəni şair hadisələri onun baş verməsindən bir neçə əsr sonra təsvir edib.

Qədim mətnlərdə boşluqlar da var, bu boşluqları dolduran digər mənbələrin isə çoxu zamanla itib. Troya müharibəsinə dair izlər Homerin "Odisseya”sında və Epik dövrün digər yunan poemalarında da qalır.

Troya haqqında təsəvvürlərin dəyişməsi

Uzun əsrlər boyu Troya müharibəsi tarixi fakt kimi qəbul olunub və Roma imperiyasında mədəni irsin bir hissəsinə çevrilib.

XIX əsrə qədər Troya da, müharibənin özü də mif sayılırdı. Lakin İngiltərədən olan Frank Kalvert müasir Türkiyənin Hissarlık bölgəsindəki torpaqlarında Troya şəhərinin qalıqlarının olduğuna inanırdı.

O, bu ehtimalı araşdırmaq üçün arxeoloq Henrix Şlimanla əməkdaşlıq edib.

Şlimanın Troya kəşfi

1870-ci illərdə Şliman Hissarlıkda genişmiqyaslı qazıntılar aparıb. Bu ərazi Homerin təsvir etdiyi Troya ilə üst-üstə düşürdü. Arxeoloq burada dəfələrlə dağıdılıb yenidən tikilən qədim şəhərə aid müxtəlif qatlar aşkar edib.

Şliman bu qatların birini Troya müharibəsinin dövrünə aid hesab etsə də, sonrakı araşdırmalar həmin qatın yüz illər daha qədim olduğunu göstərib.

Buna baxmayaraq, Şliman antik mənbələrdəki təsvirlərə uyğun gələn bir Troya təbəqəsi tapmağı bacarıb.

Troya müharibəsi həqiqətən olubmu?

Beləliklə, əgər Troya şəhərinin mövcudluğunu təsdiqləmək mümkündürsə, onda müharibə necə, həqiqətən olubmu? Şəhərdə dağıntılar aşkar edilsə də, onların müharibə, yoxsa təbii fəlakət — məsələn, zəlzələ — nəticəsində yarandığı bilinmir.

Əfsanələrdə müharibənin başlanğıcı Parisin Hera, Afina və Afrodita arasında gözəllik mübahisəsini həll etməsi ilə əlaqələndirilir. Onun Afroditanı "ən gözəl” seçməsi nəticəsində ilahə Parisə Yelena ilə sevgini "hədiyyə edir".

Mifdə tanrıların birbaşa baş verənlərə qarışdığı göstərildiyi üçün bu rəvayətin ilkin versiyalarının dəqiq tarixi fakt olması mümkün deyil.

Bununla belə, müasir tarixçilər Homerin real hərbi qarşıdurmadan — bəlkə də bir neçə belə münaqişədən — ilhamlandığını güman edirlər. Hissarlıqdakı arxeoloji tapıntılar da bu ehtimalı qismən dəstəkləyir.

Aydın